پرسمان:

تفاوت «ولایت مطلقه» با «دیکتاتوری»

سوال: چرا تضمینی وجود دارد که «مطلقه» بودن ولایت فقیه به دیکتاتوری منجر نشود؟

روز گذشته در همین بخش دیدیم که «ولایت مطلقه فقیه»، به معنی برخورداری فقیه از اختیارات لازم، برای اجرای احکام اجتماعی - حکومتی اسلام است و هم «شرط فقاهت»، رفتار او را به چهارچوب احکام الهی محدود می‏کند و هم «شرط عدالت»، رفتار فقیه را تنظیم می‎کند.

پرسمان:

اختیارات ولی فقیه چقدر است؟ آیا هر کار دلش خواست می‎تواند بکند؟!

سوال: چرا ادعا می‏کنند ولایت فقیه «مطلقه» است؟ مطلقه بودن به چه معناست؟

و آیا اختیارات ولی فقیه با اختیارات معصومین برابر است؟!

«مطلقه» از تعابیری است که در هر علمی، معنایی دارد؛ در علوم سیاسی، قدرت مطلق، به معنی حکومت خودمختاری است که هیچ قانونی را نمی‎پذیرد. روشن است که ولایت مطلقه فقیه به این معنا نیست؛ چرا که ولی فقیه، مامور به اجرای احکام دین است و هم شرط فقاهت، رفتار او را به چهارچوب احکام الهی محدود می‏کند و هم شرط عدالت، رفتار فقیه را جهت می‎بخشد. روشن است که منظور از مطلقه، «ولایت مطلقه الهیه» در علم عرفان هم نیست؛ چرا که در آنجا تصرف در خلقت (چیزی شبیه معجزه یا کرامت) به اذن الهی منظور است؛ اما موضوع ولایت فقیه، اجرای احکام اجتماعی - حکومتی اسلام است.

پرسمان7

آیا امام خمینی(ره) مبتکر نظریه ‏ی ولایت فقیه است؟

سوال: اگر ولایت فقیه در متون دینی اصیل بوده است، چرا تا قبل از انقلاب ایران، علمای دیگر آن را مطرح نکرده بودند؟! واقعیت این نیست که «امام خمینی مبتکر نظریه‏ ی ولایت فقیه است؟»

ولایت فقیه نه تنها از موضوعات مورد اتفاق علمای شیعه است، بلکه از آنجا که مستندات بسیار قرآنی برای آن وجود دارد، مورد اتفاق قاطبه معتقدین به قرآن، این کتاب آسمانی است.

امام صادق (علیه السلام) برای اثبات ولایت علما، از آیة قرآن استفاده کرده‏اند؛ آن حضرت در روایتی که در اکثر تفاسیر معتبر روایی ـ از جمله: المیزان، البرهان ، تفسیر عیاشى و نور الثقلین ـ آمده است، می‏‎فرمایند: «از جمله چیزهایى که به سبب آن، کسى مستحقّ امامت و رهبری جامعه مى‏شود: «دوری از گناهان» و معاصى هلاکت‏بارى است که [آدمى] را لایق آتش دوزخ مى‏کند و دیگر، «آگاهى روشن از تمام حلال‏ها و حرام‏هایى که مردم بدانها نیاز دارند» و سوم، «علم به قرآن» و شناخت خاص و عام و محکم و متشابه و ناسخ و منسوخ آن است و...

سوال: چرا در حالی‎که برخی مراجع و علما از آیت الله خامنه‎ای عالم‎تر بودند، ایشان برای رهبری انتخاب شدند؟ مگر برتر بودن در علم دین جزو شرایط ولی فقیه نیست؟

 توضیح دادیم که بر اساس آیات قرآن و روایات معتبر، سه شرط برای حاکم اسلامی وجود دارد: برتر بودن در «عدالت»، «علم و دانایی» و «توانایی و قدرت مدیریت»؛ و با تطبیق این شاخصها بر افراد، می‎توان محق‌‎ترین فرد را برای تصدی این جایگاه الهی تعیین کرد.

سوال: آیا در قرآن و روایات، «ویژگی‏های حاکم الهی» بیان شده است؟

یعنی امکان دارد که با مراجعه به قرآن و حدیث، بفهمیم رهبر جامعه‎ ما منطبق با ویژگی‎های حاکم قرآنی هست یا خیر؟

در روزهای گذشته در این بخش مشاهده کردید که خداوند برای موضوع ولایت و حاکمیت در قرآن خیلی اهمیت قائل شده و حاکمان معصوم و غیرمعصوم بسیاری در قرآن معرفی شده‎اند.

یکی از حاکمان غیرمعصومی که در قرآن ویژگی‏های او بیان شده، «طالوت» است. در سوره بقره آیات 246 تا 248، گفتگوی بنی اسرائیل با سموئیل پیامبر در خصوص ویژگی‎های حاکم معرفی شده توسط پروردگار نقل شده و «توانمندی علمی» و «قدرت مدیریت» به عنوان شاخصه‎های حاکم الهی بیان شده است.

پرسمان 4/ملاک طاغوت بودن حکومت ها

سوال: آیا در روایات ما به ملاک «طاغوت بودن حکومت‏ها» اشاره شده است؟

روز گذشته مروری داشتیم بر روایاتی که طاغوت بودن صاحب برخی پرچمها پیش از ظهور حضرت ولی‎عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) اشاره داشت و دیدیم که علاوه بر ضعف سندی غالب این روایات، فضای صدور این احادیث و مخاطبین خاص آنها، امکان استخراج یک قاعده‎ی کلی را غیرممکن می‏سازد.

پرسمان4

سوال: پذیرش حاکمیت غیرمعصوم با روایاتی که خروج هر پرچمی پیش از ظهور را نهی می‏کند در تضاد است. ولایت فقیه در زمان غیبت با وجود این روایات چه جایگاهی دارد؟

قبل از ورود به مضمون و محتوای این روایات، ابتدا باید شرایط صدور این احادیث را بشناسیم. می‎دانیم که بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام)، قیام‏های متعدّدی صورت گرفت که همة آنها به ادعای بازپس‎گیری حق اهل البیت (علیهم السلام)، نوای «هل من ناصر» سردادند؛ ولی بسیاری از این قیام کنندگان در واقع نیتی غیر از این را در سر می‏پروراندند و تنها در ظاهر چنین ادعایی داشتند. لذا از حضرات معصومین در مورد برخی از آن قیام‏ها دستور به سکوت و عدم همراهی و در برخی از موارد حتی نهی از قیام رسیده است؛ از جملة آن قیام‏ها می‏توان به قیام ابومسلم خراسانی و یا قیام حسن مثنّی (آل حسن) اشاره کرد که در زمان امام صادق (علیه السلام) صورت گرفت.

پرسمان 2

سوال: همه قبول دارند که سیاست و حکومت شایسته‎ی معصومین (علیهم السلام) است؛ اما این درست است که ما برای غیرمعصوم هم حق حاکمیت قائل باشیم؟!

در روزهای پیش در همین بخش توضیح دادیم که قرآن کریم، هر حاکمیتی غیر از «ولایت خدا» را رد کرده، آن را مصداق «طاغوت» می‎داند. از سویی این را هم می‎دانیم که ولایت الهی از طریق جانشینان و نمایندگان پروردگار از میان انسانها اعمال می‎شود. پس طبیعی است که باید دلیل محکمی برای این جانشینی و نمایندگی داشته باشیم و بدون داشتن چنین دلیلی، مجوزی برای حکومت دیگران نخواهیم داشت.

پیامبران، به حکم «رسالت الهی»، «معجزات آشکار» و «واسطه بودن بین خدا و خلق»، برای تصدی جایگاه حکومت از سوی خدا مامور بودند و در قرآن نیز آیات بسیاری را به معرفی انبیاء صاحب حکومت و شیوه‏ی حکمرانی پیامبران (مثل حضرت داوود (بقره: 251)، حضرت سلیمان (ص: 35-39)، حضرت ابراهیم (بقره: 124)، حضرت یوسف (یوسف: 101)، و دیگر پیامبران ابراهیمی (مائده: 20)) اختصاص داده است.

پرسمان 1

اشاره:

برآنیم تا زین پس در این بخش، به سوالات معارفی مخاطبین پرداخته، با مراجعه به اساتید برجسته ‏ی این حوزه، پاسخهایی مستند و البته با بیانی ساده برای شما خوانندگان عزیز روزنامه فراهم آوریم.

منبع: روزنامه قدس  

سوال: چرا برای اثبات خودمان دیگران را نفی می‎کنیم و هر حکومت دیگری را طاغوتی می‎نامیم؟ یعنی مردمی که سالها در سایه‎ی حکومت‏های قبلی زندگی می‏کردند با دین بیگانه بودند؟!

«قرآن کریم، هر حاکمیتی غیر از ولایت خدا را «ولایت طاغوت» معرفی می‏کند و می‏گوید: هر کسی که تحت ولایت خدا نباشد، تحت ولایت طاغوت است؛ در آیه 257 سوره بقره می‎خوانیم: «الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور و الذین کفروا اولیاوهم الطاغوت یخرجونهم من النور الی الظلمات اولئک اصحاب النار هم فیها خالدون»؛ خداوند سرپرست کسانى است که ایمان آورده‎اند. آنان را از تاریکى‎ها بیرون مى بَرد و به سوى روشنایى (شناخت معارف الهی و اطاعت از خدا) هدایت مى کند. و کسانى که کفر ورزیده اند، سرپرستانشان طاغوت‎هایند که آنان را از نور (فطرت خداشناسى) به در مى برند و به تاریکى هاى شرک و کفر و عصیان مى کشانند. اینان همدم آتشند و در آن جاودانه ‏اند.