سید مرتضی (قدس سره) متوفای۴۳۶ ه.ق

علی بن الحسین، ملقب به سید مرتضی و علم الهدی از بزرگان فقهای امامیه و یکی از بزرگ ترین دانشمندان شیعه‌ی امامیه است. او مشهور به سید مرتضی (لقبی که آن را از جدش حضرت علی (ع) در یک رؤیای صادقه دریافت داشت) است. وی فضیلت‌های منحصر به فردی داشت و شیعه و سنی بر فضل وی شهادت داده اند. او در ۲۵ ربیع الاول سال ۴۳۶ وفات یافت و فرزندش در منزلش بر او نماز گزارد و در همان جا دفن شد جنازه‌ی او بعد از مدتی به کربلا و کنار جدش امام حسین (ع) منتقل شد».^[۱]

سید مرتضی در کتب مختلف فقهی و کلامی خویش به ضرورت امامت و ریاست در جامعه پرداخته است. او برای این ضرورت دلیل عقلی اقامه می‌کند: «امامت همان فرض الطاعه بودن و امر و نهی نافذ داشتن است. در تدبیر امور جامعه وجود یک رئیس و رهبر که دارای شرایط خاصی باشد و از عهده‌ی امور جامعه برآید، ضروری است. اگر جامعه‌ای از وجود یک رئیس پرهیزگار، با نفوذ کلمه و مقتدر که گناهکار را تأدیب نماید، محروم باشد در آن جامعه شاهد ستم عده‌ای بر مردم و انجام اعمال قبیح دیگر خواهیم بود؛ در اینجا ضروری است که خداوندی که از بندگانش انجام واجبات و ترک محرمات را خواسته، به آنها لطف کرده و قانون و مجری قانونی تعیین نماید تا مردم جامعه از مضرات جامعه‌ی بی قانون در امان بمانند. بدین ترتیب ضروری است که مردم هیچ عصری بدون رئیس و رهبر نباشند.» ^[۲] «فالریاسۀ علی ما بیناه لطف فی فعل الواجب و الامتناع من القبیح فیجب ان لا یخلی الله تعالی المکلفین منها و دلیل وجوب الالطاف یتناولها»^[۳].

[۱] . شیخ عباس القمی، الکنی و الالقاب، ج۲، تهران، مکتبۀ الصدر، بی ت، صص ۴۸۰ ـ ۴۸۳٫

[۲] . رسائل الشریف المرتضی، تحقیق سیدمهدی رجائی، ج۱، قم، دارالقرآن، ۱۴۰۵ ق، ص ۳۰۹٫

[۳] . همو، الذخیره، ص ۴۱۰٫