§ به این نکته باید توجه و افتخار کرد که بر خلاف همه‏ى مقررات عالم در باب حکومت ـ که در قوانین آنها حاکمیت‏ها یک حالت غیرقابل خدشه دارند ـ در نظام اسلامى، آن کسى که به‌عنوان ولى‌فقیه مشخص مى‌شود، چون اساساً مسؤولیت او مبتنى بر معیارهاست، چنانچه این معیارها را از دست داد، به خودى خود ساقط مى‏شود. وظیفه‏ى مجلس خبرگان، تشخیص این قضیه است. اگر تشخیص دادند، مى‌فهمند که بله؛ ولى‌فقیه ندارند. تا فهمیدند که این معیارها در این آقا نیست، مى‌فهمند که ولى‌فقیه ندارند؛ باید بروند دنبال یک ولى‌فقیه دیگر. محتاج نیست عزلش کنند؛ خودش منعزل مى‌شود. به نظر ما این نکته‏ى خیلى مهمى است.[i]

· اگر یک فقیهی، یک مورد دیکتاتوری بکند، از ولایت می‏افتد، پیش اسلام. اسلام هر فقیهی را که ولیّ نمی‏کند؛ آن که علم دارد، عمل دارد، مشی‏اش مشیِ اسلام است، سیاستش سیاست اسلام است، آن را [به ولایت منصوب می‌‎کند.] برای این که یک آدمی که تمام عمرش را در اسلام گذرانده و در مسائل اسلامی گذرانده و آدم مُعوّجی نیست و صحیح است، این نظارت داشته باشد به این امرها؛ نگذارد که هر کس هر کاری دلش می‏خواهد بکند.[ii]

§ ولایت در اسلام، ناشى از ارزش‏هاست؛ ارزش‎هایى که وجود آنها، هم آن سِمَت و هم مردم را مصونیت مى‌بخشد. مثلاً عدالت به معناى خاص ـ یعنى آن ملکه‏ى نفسانى ـ از جمله‏ى شرایط ولایت است. اگر این شرط تأمین شد، ولایت یک چیز آسیب‌ناپذیر است؛ زیرا به مجرد این‌که کمترین عمل خلافى که خارج از محدوده و خارج از اوامر و نواهى اسلامى است، از طرف آن ولى یا والى تحقق پیدا کرد، شرط عدالت سلب مى‌شود. کوچک‏ترین ظلم و کوچک‎ترین کج‏رفتارى که خلاف شرع باشد، عدالت را سلب مى‏کند. هر تبعیضى، هر عمل خلاف و گناه و ترک وظیفه‌یى، عدالت را از والى سلب مى‌کند. وقتى هم که عدالت سلب شد، او از آن منصب منعزل مى‌شود. [iii]

§ رهبرى معنوى، تعهد معنوى دارد و خبرگان و مردم از او توقّع دارند که حتى یک گناه نکند؛ اگر یک گناه کرد، بدون این‌که لازم باشد ساقطش کنند، ساقط شده‎است؛ حرفش نه درباره‏ى خودش حجّت است، نه درباره‏ى مردم.[iv]