بسم الله الرحمن الرحیم

فصل 4: ضرورت تشکیل حکومت در اسلام

3.   سنّت پرچمداران و صاحبان رسالت الهی در پیگیری و تحقّق حکومت

     شماره 1

     از دوران حضرت آدم که رشتة نبوت‏ها و رسالت‏ها شروع شد و بارها و بارها حکومت‏هاى نبوى در طول تاریخ تشکیل گردید ـ مثل سلیمان و داوود و کسان دیگرى از بنى‌اسرائیل تا زمان پیغمبر ما ـ آن جایى که ترکیبِ بدیع و شیواى دین و سیاست در اوج خود به صورت یک سنّت ماندگار درآید و هدایت جامعه را تضمین کند، در قضیة غدیر اتّفاق افتاد.[1]

      آنچه میزان حکومت و مربوط به اجتماع و سیاست است ارزش‏های معنوی است. در صدر اسلام در دو زمان، دو بار حکومت اصیل اسلام محقق شد، یک زمان رسول الله (صلی الله علیه و آله) و دیگر وقتی که در کوفه علی ابن ابیطالب (سلام الله علیه) حکومت می‏کرد. در این دو مورد بود که ارزش‏های معنوی حکومت می‏کرد. یعنی یک حکومت عدل برقرار و حاکم ذره‏ای از قانون تخلف نمی‏کرد. حکومت در این دو زمان حکومت قانون بوده است و شاید دیگر هیچ وقت حاکمیت قانون را بدان‏گونه سراغ نداشته باشد حکومت که ـ کم ـ ولی امرش (که حالا به سلطان یا رئیس جمهور تعبیرش می‏کنند) در مقابل قانون با پایین‏ترین فردی که در آنجا زندگی می‏کنند علی‏السواء باشد، در حکومت صدر اسلام این معنی بوده است. حتی قضیه ای از حضرت امیر در تاریخ است: در وقتی که حضرت امیر (سلام الله علیه) حاکم وقت و حکومتش از حجاز تا مصر و تا ایران و جاهای بسیاری دیگر بسط داشت، قضات هم از طرف خودش تعیین می‏شد، در یک قضیه‏ای که ادعایی بود بین حضرت امیر و یک نفر یمنی که آن هم از اتباع همان مملکت بود، قاضی حضرت امیر را خواست، در صورتی که قاضی دست نشانده خود او بود، و حضرت امیر بر قاضی وارد شد و قاضی خواست به او احترام بگذارد، امام فرمود که در قضا به یک فرد احترام نکنید، باید من و او علی‏السواء باشیم، و بعد هم که قاضی برضد حضرت امیر حکم کرد، با روی گشاده قبول کرد.[2]

      خودِخدمتگزاران به قرآن هم این مطلب را نمى‏شود حالیشان کرد ـ بعضى از آنها را ـ که اسلام دین سیاست است. این را شاید عیب مى‏دانند براى اسلام! اسلام سلطنت دارد، نه سلطنت این طورى؛ حکومت دارد؛ اسلام امامت دارد، خلافت دارد؛ پیغمبر اسلام حکومت تشکیل کرده بود، حضرت امیر (سلام اللَّه علیه) حکومت داشت، استاندار داشت، فرماندار داشت ـ همه اینها را داشت. اینها ارتش داشتند، قواعد ارتش داشتند؛ همه چیز داشتند.[3]

     این روند، در ده سالى که نبى‌اکرم(صلی الله علیه و آله) حیات داشتند و بعد از ایشان، در دوران خلفاى چهارگانه و سپس تا زمان امام مجتبى‌(علیه‌الصلاه‏والسلام) و خلافت آن بزرگوار ـ که تقریبا شش ماه طول کشید ـ ادامه پیدا کرد و اسلام به شکل حکومت، ظاهر شد. همه چیز، شکل یک نظام اجتماعى را هم داشت؛ یعنى حکومت و ارتش و کار سیاسى و کار فرهنگى و کار قضایى و تنظیم روابط اقتصادى مردم را هم داشت و قابل بود که گسترش پیدا کند و اگر به همان شکل پیش مى‌رفت، تمام روى زمین را هم مى‌گرفت؛ یعنى اسلام نشان داد که این قابلیت را هم دارد.[4]

     این را من عرض بکنم که تشکیل حکومت اسلامى، یکى از معجزه‌گون‌ترین کارهاست... نبى مکرم اسلام انسان‏ها را اول ساخت؛ اول این پایه‌ها را تراشید، تا توانست این بنا را بر روى دوش آنها قرار دهد. در تمام مدت آن ده سال ـ که بیش از صد سال کار در این ده سال[5] متراکم شده‎است ـ پیغمبر در همه جا؛ در بحبوحة جنگ، در هنگام ساختن، در هنگام عبادت کردن، در هنگام گفتگو کردن با مردم، بناى هویت انسان‏هاى مخاطب خودش را فراموش نکرد؛ پیغمبر در غوغاى جنگ‏هاى خطرناک مثل احزاب، بدر و احد هم انسان‌سازى مى‌کرد. آیات قرآن را ملاحظه کنید![6]