بسم الله الرحمن الرحیم

فصل چهارم: ضرورت تشکیل حکومت در اسلام

دلایل لزوم تشکیل حکومت اسلامی در قرآن

شماره 5

2-4. لزوم طرد ولایت طاغوت

  قرآن کریم، هر ولایتی غیر از ولایت خدا را به عنوان ولایت طاغوت معرفی می‏کند و می‏گوید: هر کسی که تحت ولایت خدا نباشد،تحت ولایت طاغوت است. طاغوت یعنی چه؟ طاغوت از ماده طغیان است. طغیان یعنی سرکشی کردن و از محدوده دایره طبیعی و فطری زندگی انسان فراتر رفتن؛ مثلاً فرض بفرمایید انسان برای کامل شدن پدید آمده‎است آن کسی که انسان را از کامل شدن بیندازد، طاغوت است.[1]

  قرآن می‏فرماید: «الَّذینَ آمَنُوا یُقاتِلُونَ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ»؛ آن کسانی که ایمان آورده‎اند، مقاتله و ستیزشان در راه خداست. «وَ الَّذینَ کَفَرُوا یُقاتِلُونَ فی‏ سَبیلِ الطَّاغُوتِ»؛ آن کسانیکه به دین، کفر و انکار ورزیده‎اند مقاتله و ستیزشان در راه طاغوت است. و بعد می‏فرماید: «فَقاتِلُوا أَوْلِیاءَ الشَّیْطانِ»؛ با اولیاء و پیوستگان شیطان ستیز و مقابله و مقاتله بکنید...[2] آن کسی که تحت فرمان ولی حقیقی زندگی نمی‏کند باید بداند که تحت فرمان طاغوت و شیطان زندگی می‏کند. ممکن است بپرسید مگر تحت فرمان شیطان وطاغوت زندگی کردن وتن به فرمان او دادن چه مفسده‎ای دارد؟ این هم یکی از نکات آیات امروز است، قرآن در این زمینه به ما چند جواب می‏دهد: جواب اول این است که اگر تن به ولایت شیطان دادی شیطان برتمام انرژی‏های سازنده و خلاق و آفریننده و ثمربخش وجود تو مسلط خواهد شد، اگر چنانچه گردنت را به طرف شیطان و طاغوت بردی که ریسمان ولایتش را بر گردن تو بیندازد،دیگر ازدست او خلاصی پیدا نخواهی کرد، هر چه در وجود تو از نیرو و ابتکار و از فعالیت‏های سازنده و از جلوه‏های درخشنده وجود دارد، تحت قبضه طاغوت و شیطان در خواهد آمد و وقتیکه تمام وجودت در قبضه ‎او در آمد به ‎آسانی می‏تواند تو را در همان راهی که می‏خواهد و با هر وسیله‎ای که می‏خواهد بکشاند و ببرد، و پیداست که شیطان و طاغوت انسان را به نور و معرفت و آسایش و رفاه و معنویت رهنمون نمی‏شود، برای او این چیزها هدف نیست؛ بلکه برای شیطان و طاغوت مصالح شخصی هدف اولی است و می‏خواهد آنها را تامین کند. پس تو را در راه مصالح شخصی خود به کار می‏اندازد اگر به این جملات حساب شده‎ای که عرض شد دقت کنید، خواهید دید که تحت هر جمله‎ای معنایی است که با واقعیت‏های تاریخی تطبیق می‏کند اگرتن به ولایت طاغوت دادی تمام نیروها و انرژی‏ها وابتکارها و استعدادهای تو در قبضه طاغوت واقع می‏شود و وقتی در قبضه طاغوت واقع شد دیگر به سود تو نخواهد بود، برای شیطان، خود او و مصالح خودش مطرح است، اگر چنانچه در راه او افتادی در جهت مصالح و منافع خودش تو را قربانی خواهد کرد و به گمراهی خواهد کشاند. قدرت در اختیار اوست و تو هم که خودت را به دست او دادی، می‏کشد هر جا که خاطر خواه ‎اوست؛    
حلقه‎ای در گردنم افکنده «دوست»

می‏کشد هر جا که خاطر خواه اوست

این آیه‎ای که ‎از سوره نساء می‏خواهم بسیار آیه قابل توجه و قابل تدبیر است: «وَ مَنْ یُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُ الْهُدى»؛‏[3] هر کس که پس از روشن شدن راه حق بر او بارسول خدا به مخاصمت و ستیزه برخیزد و ار پیغمبران جدا بشود و راهش را از راه نبوت (همان راهی که قبلاً برایتان ترسیم کردم) منشعبت کند، «وَ یَتَّبِعْ غَیْرَ سَبیلِ الْمُؤْمِنینَ»؛[4] و راهی غیر از راه مؤمنان و جامعه اسلامی‏و هدف‏های ایمانی را پیروی بکند، خودش را از جمع مسلمانان کنار بکشند «نُوَلِّهِ ما تَوَلَّى»؛[5] همان چیزی را که خود او بر گردن افکنده‎است، بر گردنش استوار می‏کنیم. همان ولایتی را که خود او به دست خود پذیرفته و با پای خودش در آن منطقه رفته و سکنی گزیده، او را در همان جا پا شکسته می‏کنیم؛ زیرا طبق آیه «إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ»[6] تو زمامت رابه شیطان دادی پس بگذار این زمام در دست شیطان بماند، این سنت خداست، این قانون آفرینش است تا اینجا مربوط به این دنیاست، برای آن دنیا در ادامة‎ آیه می‏فرماید: «وَ نُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصیراً»[7] از اینجا هم یکسره راهی دوزخ قهر پروردگار و عذاب جاودانه الهی خواهد شد.[8]

  اولی‏الامر و صاحب فرمان، آن صاحب فرمانی است که با معیارهای الهی تطبیق می‏کند. در حالی  که آنها یک چنین شرطی را عملا شرط ندانسته و بر طبق آن عمل نکردند. «فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فی‏ شَیْ‏ءٍ» پس اگر در چیزی منازعه و اختلافی داشتید، «فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ»؛ آن را به خدا و رسول برگردانید، «إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ»؛ اگر شما مؤمن به خدا و روز واپسین هستید، «ذلِکَ خَیْرٌ»؛ این نیکوتر است، «وَ أَحْسَنُ تَأْویلاً»؛[9] دارای عاقبت بهتری است. ببینید مردم را متوجه می‏کند به عواقب نیک و فرمانروایی نیکان و عواقب سوء فرمانروایی بدان، آیه بعدی طعن به کسانی است که از این فرمان کلی سر می‏پیچند. «أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذینَ یَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِما أُنْزِلَ إِلَیْکَ»؛[10] آیا نمی‏نگری به‎ آن کسانی که می‏پندارند که‎ ایمان آورده‎اند به‎ آنچه بر تو نازل شده‎است، «وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ»؛ و می‏پندارند که به‎ آیین پیشینیان تو ایمان دارند، خودشان را مؤمن فرض می‏کنند، در حالی‏که کاری از آنها سر می‏زند که منافی با ایمان به خداست، «یُریدُونَ أَنْ یَتَحاکَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ»؛ می‏خواهند تحاکم به طاغوت کنند؛ یعنی حل و فصل کار خود را به طاغوت مراجعه کنند، از طاغوت نظر بخواهند و فرمان بگیرند و بر طبق نظر او زندگی خود را به راه ببرند، این منافی با ایمان است. «وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ»؛ می‏خواهند نزد طاغوت تحاکم کنند، در حالی که «وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ یَکْفُرُوا بِهِ»؛ در حالی که به آنها فرمان داده شده ‎است که به طاغوت کفر بورزد، «وَ یُریدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُضِلَّهُمْ ضَلالاً بَعیداً»؛[11] و شیطان می‏خواهد که آنان را گمراه کند، گمراهی و سرگشتگی بسی دور. که من احتمال می‏دهم این شیطان همان خود طاغوت است و چیز دیگری نیست، اینها می‏خواهند سراغ طاغوت بروند، غافل از اینکه ‎این شیطانی که به عنوان طاغوت در قرآن شناخته می‏شود، آنها را از راه راست دور می‏کند و آنها از وادی‏های سرگردانی سر در خواهند آورد. شیطان آنها را آنچنان از جاده دور می‏اندازد که برگشتنش کار یک ذرّه و دو ذرّه نیست. خیلی به دشواری می‏توانند به راه راست و هدایت برگردند.[12]

   شرع و عقل حکم مى‏کند که نگذاریم وضع حکومت‏ها به همین صورت ضد اسلامى یا غیر اسلامى ادامه پیدا کند. دلایل این کار واضح است:

چون برقرارى نظام سیاسى غیر اسلامى به معناى بى‏اجرا ماندن نظام سیاسى اسلام است.

همچنین به این دلیل که هر نظام سیاسى غیر اسلامى نظامى شرک‏آمیز است، چون حاکمش «طاغوت» است؛ و ما موظفیم آثار شرک را از جامعه مسلمانان و از حیات آنان دور کنیم و از بین ببریم.

و باز به این دلیل که موظفیم شرایط اجتماعى مساعدى براى تربیت افراد مؤمن و با فضیلت فراهم سازیم. و این شرایط درست ضد شرایط حاکمیت «طاغوت» و قدرت‏هاى نارواست. شرایط اجتماعى‏اى که ناشى از حاکمیت «طاغوت» و نظام شرک‏آمیز است، لازمه‏اش همین فسادى است که مى‏بینید. این همان «فَسادٍ فِی الْأَرْض»[13] است که باید از بین برود؛ و مسببین آن به سزاى اعمال خود برسند. این همان فسادى است که فرعون با سیاست خود در کشور مصر به وجود آورد، و «إِنَّهُ کانَ مِنَ الْمُفْسِدینَ».[14]

در این شرایط اجتماعى و سیاسى، انسان مؤمن و متقى و عادل نمى‏تواند زندگى کند و بر ایمان و رفتار صالحش باقى بماند. و دو راه در برابر خود دارد: یا اجباراً اعمالى مرتکب شود که شرک‏آمیز و ناصالح است. یا براى اینکه چنین اعمالى مرتکب نشود و تسلیم اوامر و قوانین «طواغیت» نشود با آنها مخالفت و مبارزه کند تا آن شرایط فاسد را از بین ببرد.

ما چاره نداریم جز اینکه دستگاه‏هاى حکومتى فاسد و فاسدکننده را از بین ببریم و هیأت‏هاى حاکمة خائن و فاسد و ظالم و جائر را سرنگون کنیم. این وظیفه‏اى است که همه مسلمانان در یکایک کشورهاى اسلامى باید انجام بدهند، و انقلاب سیاسى اسلامى را به پیروزى برسانند.[15]

  اگر یک عده در خلوت، خود را به عبادت مشغول کنند، در حالى‌که عرصة جامعه، ادارة جامعه، مدیریت کشور و سررشته‌دارى امور، دست افکار و اهواء و مکتب‏هاى گوناگون باشد، آنها از این اسلام ابایى ندارند و به آن اهمیتى نمى‌دهند؛ اما اگر اسلام آنچنان که خدا خواسته و قرآن تشریع کرده، به معناى برنامة زندگى تلقى شد و مورد پذیرش قرار گرفت، از آن مى‌ترسند. چرا؟ چون این اسلام، در وهلة اول دو عنصر بزرگ در درون خود دارد که یکى عبارت است از احترام به شخصیت و اهتمام به رشد انسان، و دوم جلوگیرى از نفوذ غارتگران و طاغوت‏ها و قدرتمندان نابحق و ظالم و ستمگر جهانى. در کلمة توحید، اینها وجود دارد؛ «لااله‌الاالله». یکى از مصرع‏هاى برجسته و مهم‌ قصیدة «لااله‌الاالله» این است که با طاغوت‏ها، طغیانگرهاى جهانى، قدرت‏هاى ظالم بین‌المللى و ستمگرانى که امروز شما مى‌بینید در دنیا چگونه تاخت و تاز مى‌کنند و با ملت‏ها چه مى‌کنند، نمى‌شود کنار آمد.[16]

  اگر تشکیل حکومت اسلامى از خاصیت‏هاى اسلام بیگانه باشد ـ یعنى اگر با ظلم و بدى و شرارت به مقابله نپردازد ـ شاید دشمن مهمى هم پیدا نکند؛ اما اسلام فقط اکتفا نمى‌کند که شعار طرفدارى از انسانیت سر دهد، بلکه اسلام براى تحقق این شعار، مبارزه و مقابله با شرارت و شیطانیت را هم سر مى‌دهد. در واقع براى اینکه اسلام بتواند سعادت را براى انسان‏ها محقق کند، باید با عوامل و عناصرى که ضد انسانیت و ضد سعادت انسان حرکت مى‌کنند و حیاتشان وابسته به‎ آن است، مبارزه کند. لذا در اسلام، جهاد و مبارزه وجود دارد. در سرتاسر قرآن، نام شیطان و مفهوم شیطنت، از بسیارى از مفاهیم، بیشتر تکرار شده‎است؛ براى اینکه مردم، شیطان و حضور شیطان را فراموش نکنند. اگر فراموش کردید که دشمن در کمین شماست، غفلت، شما را فرا خواهد گرفت، حرکت را کند خواهد کرد و از بین خواهد برد ـ یعنى بزرگ‏ترین فرصت براى دشمن است ـ لذا شما ببینید در طول این سال‏هاى متمادى، هر وقت، هر کسى و هرجا، از دشمنى دشمنان و توطئة مستکبران و دشمنى امریکا و اسرائیل و بقیة مخالفان آزادى و سعادت بشر سخن گفته‎است، از سوى تبلیغاتچی‏هاى جهانى مورد تخطئه قرار گرفته‎است! آنها مى‌خواهند ملت ایران فراموش کند که دشمنى دارد.[17]