فقهای هم عصر معصومین-(۲): حذیفه

ولایت فقیه در اقوال فقهای هم‎عصر معصومین (علیهم السلام) ش۱

پیشینه ولایت فقیه در ادیان گذشته: ش۲

پیشینه‎ی ولایت فقیه در ادیان گذشته: ش۱

ضرورت بررسی سیرتاریخی اقوال علما درباره ولایت فقیه

پرسمان:

تفاوت «ولایت مطلقه» با «دیکتاتوری»

سوال: چرا تضمینی وجود دارد که «مطلقه» بودن ولایت فقیه به دیکتاتوری منجر نشود؟

روز گذشته در همین بخش دیدیم که «ولایت مطلقه فقیه»، به معنی برخورداری فقیه از اختیارات لازم، برای اجرای احکام اجتماعی - حکومتی اسلام است و هم «شرط فقاهت»، رفتار او را به چهارچوب احکام الهی محدود می‏کند و هم «شرط عدالت»، رفتار فقیه را تنظیم می‎کند.

پرسمان:

اختیارات ولی فقیه چقدر است؟ آیا هر کار دلش خواست می‎تواند بکند؟!

سوال: چرا ادعا می‏کنند ولایت فقیه «مطلقه» است؟ مطلقه بودن به چه معناست؟

و آیا اختیارات ولی فقیه با اختیارات معصومین برابر است؟!

«مطلقه» از تعابیری است که در هر علمی، معنایی دارد؛ در علوم سیاسی، قدرت مطلق، به معنی حکومت خودمختاری است که هیچ قانونی را نمی‎پذیرد. روشن است که ولایت مطلقه فقیه به این معنا نیست؛ چرا که ولی فقیه، مامور به اجرای احکام دین است و هم شرط فقاهت، رفتار او را به چهارچوب احکام الهی محدود می‏کند و هم شرط عدالت، رفتار فقیه را جهت می‎بخشد. روشن است که منظور از مطلقه، «ولایت مطلقه الهیه» در علم عرفان هم نیست؛ چرا که در آنجا تصرف در خلقت (چیزی شبیه معجزه یا کرامت) به اذن الهی منظور است؛ اما موضوع ولایت فقیه، اجرای احکام اجتماعی - حکومتی اسلام است.

پرسمان7

آیا امام خمینی(ره) مبتکر نظریه ‏ی ولایت فقیه است؟

سوال: اگر ولایت فقیه در متون دینی اصیل بوده است، چرا تا قبل از انقلاب ایران، علمای دیگر آن را مطرح نکرده بودند؟! واقعیت این نیست که «امام خمینی مبتکر نظریه‏ ی ولایت فقیه است؟»

ولایت فقیه نه تنها از موضوعات مورد اتفاق علمای شیعه است، بلکه از آنجا که مستندات بسیار قرآنی برای آن وجود دارد، مورد اتفاق قاطبه معتقدین به قرآن، این کتاب آسمانی است.

امام صادق (علیه السلام) برای اثبات ولایت علما، از آیة قرآن استفاده کرده‏اند؛ آن حضرت در روایتی که در اکثر تفاسیر معتبر روایی ـ از جمله: المیزان، البرهان ، تفسیر عیاشى و نور الثقلین ـ آمده است، می‏‎فرمایند: «از جمله چیزهایى که به سبب آن، کسى مستحقّ امامت و رهبری جامعه مى‏شود: «دوری از گناهان» و معاصى هلاکت‏بارى است که [آدمى] را لایق آتش دوزخ مى‏کند و دیگر، «آگاهى روشن از تمام حلال‏ها و حرام‏هایى که مردم بدانها نیاز دارند» و سوم، «علم به قرآن» و شناخت خاص و عام و محکم و متشابه و ناسخ و منسوخ آن است و...

سوال: چرا در حالی‎که برخی مراجع و علما از آیت الله خامنه‎ای عالم‎تر بودند، ایشان برای رهبری انتخاب شدند؟ مگر برتر بودن در علم دین جزو شرایط ولی فقیه نیست؟

 توضیح دادیم که بر اساس آیات قرآن و روایات معتبر، سه شرط برای حاکم اسلامی وجود دارد: برتر بودن در «عدالت»، «علم و دانایی» و «توانایی و قدرت مدیریت»؛ و با تطبیق این شاخصها بر افراد، می‎توان محق‌‎ترین فرد را برای تصدی این جایگاه الهی تعیین کرد.

سوال: آیا در قرآن و روایات، «ویژگی‏های حاکم الهی» بیان شده است؟

یعنی امکان دارد که با مراجعه به قرآن و حدیث، بفهمیم رهبر جامعه‎ ما منطبق با ویژگی‎های حاکم قرآنی هست یا خیر؟

در روزهای گذشته در این بخش مشاهده کردید که خداوند برای موضوع ولایت و حاکمیت در قرآن خیلی اهمیت قائل شده و حاکمان معصوم و غیرمعصوم بسیاری در قرآن معرفی شده‎اند.

یکی از حاکمان غیرمعصومی که در قرآن ویژگی‏های او بیان شده، «طالوت» است. در سوره بقره آیات 246 تا 248، گفتگوی بنی اسرائیل با سموئیل پیامبر در خصوص ویژگی‎های حاکم معرفی شده توسط پروردگار نقل شده و «توانمندی علمی» و «قدرت مدیریت» به عنوان شاخصه‎های حاکم الهی بیان شده است.