بسم الله الرحمن الرحیم

فصل چهاردهم: آیین ولایت‎مداری

                 شماره 1

   ‎تمسک به ولایت امیرالمؤمنین چیست؟ یعنی ما همین [الحمد للّه الّذی جعلنا من المتمسّکین بولایة امیرالمؤمنین و الأئمة علیهم‏السلام‏][1] این را بخوانیم و رد بشویم، آن هم تمسک به ولایت امیرالمؤمنین در روزی که ولایت به همان معنای واقعی خودش بوده است، نه تمسک به محبت امیرالمؤمنین، تمسک به محبت اصلاً معنا هم ندارد، تمسک به مقام ولایت آن بزرگوار به اینکه گر چه ما و بشر نمی‏تواند به تمام معنا آن عدالت اجتماعی و عدالت حقیقی را که حضرت امیر قدرت بر پیاده کردنش داشت، نمی‏توانیم ماها و هیچ کس قدرت نداریم که پیاده کنیم؛ لکن اگر آن الگو پیدا شده بود و حالا هم ما باید به یک مقدار کمی که قدرت داریم تمسک کنیم. تمسک به مقام ولایت معنایش این است، که یکی از معانی اش این است که ماظل آن مقام ولایت باشیم، مقام ولایت که مقام تولیت امور بر مسلمین و مقام حکومت بر مسلمین است، این است که اگر چنانچه حکومت تشکیل شد، حکومت تمسکش به ولایت امیرالمؤمنین این است که آن عدالتی که امیرالمؤمنین اجرا می‏کرد، این هم اندازه قدرت خودش اجرا کند. به مجرد اینکه ما بگوییم ما متمسک هستیم به امیرالمؤمنین، این کافی نیست، این تمسک نیست اصلش. وقتی که حکومت الگو قرار داد امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) را در اجرای حکومتش، در اجرای چیزهایی که باید اجرا بکند، اگر او را الگو قرار داد، این تمسک کرده است به ولایت امیرالمؤمنین. اگر چنانچه او الگو نباشد یا اینکه تخلفات حاصل بشود از آن الگوی بزرگ، هزار مرتبه هم روزی بگوید خدا ما را از متمسکین قرار داده است، جز یک کذبی چیزی نیست.[2]

v    آیت الله مکارم شیرازی در تبیین اهمیت بحث ولایت و ولایت‏محوری می نویسند:

«در مورد اهمّیّت ولایت، روایات فراوانى وجود دارد؛ یک نمونه از آن را که از امام محمّد باقر (علیه السلام) نقل شده، در اینجا مى‏آوریم:

زراره از آن حضرت چنین نقل مى‏کند: «بُنِیَ الْاسْلامُ عَلى‏ خَمْسَةِ اشْیاءَ؛ عَلَى الصَّلاةِ وَالزَّکاةِ وَالصَّوْمِ وَالْحَجِّ وَاْلِولایةِ. قالَ زُرارَةُ: فَقُلْتُ: وَأیُّ شَیْ‏ءٍ مِنْ ذلِکَ أفْضَلُ؟ قالَ علیه السلام: الْوِلایَةُ افْضَلُ لِانَّها مِفْتاحُهُنَّ وَالْوَالى هُوَ الدَّلِیلُ عَلَیْهِنَّ ...»؛[3] اسلام بر پنج پایه استوار است؛ نماز و زکات و روزه و حج و ولایت. زرارة مى‏گوید از امام پرسیدیم: کدامیک از این اصول پنج‏گانه مهم‏تر است؟ امام (علیه السلام) فرمودند: ولایت از همه مهمتر است؛ چون ولایت کلید رسیدن به آنهاست (و محتواى آن دستورات در ولایت تحقّق پیدا مى‏کند) و امام و والى، راهنماى مردم به سوى این اعمال است.

دو نکته در این روایت قابل توجّه و تعمّق است:

الف) نخست این که این پنج مسئله، بى‏جهت در کنار یکدیگر چیده نشده‏اند، بلکه رابطه‏اى با یکدیگر دارند؛

نماز، رابطة خلق با خالق است، بلکه بهترین زمان براى رابطه خلق و خالق هنگام نماز است.

زکات، رابطه خلق با خلق است؛ نیازمندان، با اجراى قانون زکات بوسیله ثروتمندان، بى‏نیاز مى‏گردند و مشکلات اقتصادى آنها حل مى‏شود.

روزه رابطة انسان با خویشتن است؛ با ایجاد این رابطه، انسان موفّق مى‏شود که با هواى نفس خویش مبارزه کند؛ بلکه روزه سمبل مبارزه با هواى نفس روزه است.

حج، رابطة مجموع مسلمین با یکدیگر است تا با همفکرى و تبادل نظر، مشکلات و گرفتاری‏هاى جهان اسلام را حل کنند و مرهمى بر زخم‏هاى مسلمانان بنهند.

و ولایت ضامن اجراى صحیح و تبیین کننده احکام این مسائل مى‏باشد.

بنابراین، پنج اصل اساسى فوق، تصادفاً در این حدیث در کنار هم جمع‏ نشده‏اند؛ بلکه رابطه‏اى منطقى و معقول با یکدیگر دارند.

ب) دیگر این که چرا ولایت از چهار اصل دیگر مهم‏تر و افضل است؟

همان‏گونه که در خود روایت نیز آمده است، ولایت، تحقّق‏بخش نماز و روزه و حج و زکات است و محتواى این عبادات و سایر عبادت‏ها در سایة ولایت عملى مى‏شود؛ یعنى، بدون ولایت و حاکمیّت اسلام، این دستورات، نقشى است بر کاغذ، و همانند نسخة طبیب است که بدون عمل به آن، شفاى دردها حاصل نخواهد شد.

ولایت به معناى اجراى قانون اسلام توسّط أئمّه معصومین(علیهم‏السّلام) و جانشینان آنان مى‏باشد؛ بنابراین، ولایتى از نماز و روزه و حج و زکات بالاتر است که نتیجه‏اش حکومت اسلامى باشد؛ ولایتى که از ولایت حضرت على (علیه السلام) در غدیر خم نشأت گرفته باشد.

ولایت طبق تفسیرى که گذشت، دو سو دارد:

در یک سوى آن، ولىّ و امام و رهبر است که به هدایت خلق مى‏پردازد و مسائل و مطالب گفتنى را به مردم مى‏گوید و مسلمان‏ها را در مقابل خطرات و توطئه‏ها هشیار و بیدار مى‏کند و نظم را بر جامعه حاکم مى‏کند و حقوق ستم‏دیدگان را احقاق مى‏کند و حدود الهى را اجرا مى‏نماید و امر به معروف و نهى از منکر مى‏کند.

و در سوى دیگر مردم هستند که باید سعى کنند گفتار و کردار و عقاید و افکارشان منطبق بر نظریّات و اندیشه‏هاى آن بزرگواران باشد و قدم جاى قدم آنها بگذارند و گرنه نمى‏توان با تخلّف از دستورات آن بزرگواران و ارتکاب انواع خلاف‏ها و گناهان، باز هم مدّعى ولایت آن عزیران شد.

جالب این که رئیس ساواک در یکى از بازجوئى‏هایى که از من داشت، مى‏گفت:

«من به مولى على (علیه السلام) عشق مى‏ورزم و دم از حبّ او مى‏زنم و ولایت او را در دل دارم؛ ولى اگر کسانى مخالف شاه باشند، حاضرم یک میلیون نفر آنها را به رگبار ببندم!» آیا چنین کردار و افکارى با ولایت، سازگار است، یا چنین ولایتى، ولایت دروغین است؟

آرى، ولایت به معناى انطباق تمام اعمال و گفتار و افکار، بر عقاید و گفتار و اعمال معصومین (علیهم السلام)، مى‏باشد.»[4]