مکتب علوی در غربت

مکتب علوی در دهه ۴۰ ه.ق بر اثر شهادت امام علی(ع)، پراکنده شدن شیعیان و سکوت بسیاری از فقهاء جامعه، در سراشیب غربت افتاد اما از میان نرفت. در آن زمان چهره های سرشناس چون «کمیل بن زیاد»، «سعید بن جبیر»، «سعید بن مسیب » در پرتو دانش امامان معصوم(ع) همچنان در این مکتب دوره رشد و نمو پیدا کردند و از امام حسن(ع) احکام شرعی را فرا گرفتند. در این عصر چون بنی امیه بر سرنوشت مسلمین مسلط شدند برای محو اهل بیت از صحنه زندگی دینی و سیاسی مردم به هر حیله ای دست زدند. مدت ۵۸ سال علی(ع) خلیفه مسلمین را بر فراز منبرها لعن کردند. گروهی از علما را با پول و تهدید و تطمیع به طرف خود جذب و یا آنها را بی تفاوت کردند و به قتل رساندند یا تحت کنترل شدید درآوردند. از جمله فقهاء و فضلای بزرگ و مبارزی که در طی این دوره به شهادت رسیدند عبارت بودند از: سعید بن جبیر، رشیدالهجری، جریرة العبدی، میثم تمار، کمیل بن زیاد، حجر بن عدی که از قهرمانان فتح نهاوند بود.

امام سجاد(ع) اگر چه عقیده داشت که هر کس در دفاع از حق رهبران الهی از اهل بیت پیامبر قیام کند بر مردم واجب است وی را یاری دهند اما علنا و مستقیما اجازه قیام به مختار را صادر نفرمود بلکه قیام او را تحت نظارت یک فقیه اهل بیت قرار داد. این فقیه کسی جز محمد بن حنفیه عموی امام سجاد(ع) نبود  و این، نقطه عطفی در نحوه اعمال ولایت فقهاء در جامعه بود که ولایت آنها بر مبارزه را نیز تثبیت می نمود.